Xin chào các bạn!
Mình là Gõ nước, một thành viên đặc biệt của đại gia đình Rừng ngập mặn. Tại sao mình lại đặc biệt hơn những anh em khác của mình vậy ta? Vậy thì, hôm nay mình sẽ giới thiệu mình với các bạn nghen!
I. Chúng mình là ai?
Tên khoa học của mình là Intsia Bijuga nghen. Thú vị là ở Việt Nam, mình có tên là Gõ nước, nhưng ở các quốc gia khác mình lại được gọi là: Borneo teak, kwila, vesi, Johnston river teak, Ipil, Ifit, merbau. Chu choa, nhiều tên chưa nè!!!
Mình thuộc họ Đậu Fabaceae à nghen và mình sống trên cạn, ở những khu vực có độ mặn cao. Đó chính là điểm đặc biệt của mình đó! Mình cũng chịu được ngập nước nữa nhưng thỉnh thoảng thôi nghen. So với anh em họ rừng ngập mặn nhà mình, thì mình không chịu nổi thời gian ngập nước thường xuyên đâu, nhưng mình chịu được độ mặn à nghen.
Chắc các bạn có thể đoán được tại sao mình có nhiều tên gọi vậy rồi, đúng hông nè? Vì anh em nhà mình có mặt ở rất nhiều nơi như Đông Phi, Đông Nam Á, Úc, và thậm chí các đảo Thái Bình Dương, nên người bản địa đã gọi chúng mình như thế đó.
Nhưng mà không may mắn là, ở Việt Nam, chúng mình còn lại rất rất rất ít. Theo trí nhớ của mình, thì vào năm 2021, chỉ còn lại dưới 100 anh em Gõ nước mình tại xã Long Vĩnh, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh mà thôi.
II. Chúng mình có đặc điểm gì nè?
1. Hạt:
Mình lớn lên từ hạt, thành cây con, và rồi trưởng thành ở độ cao có khi lên đến 50m, đường kính ngang ngực lên tới 250 cm.
Hạt của mình rất cứng và lớn nghen. Khi hạt chín sẽ có màu nâu hoặc đen nghen. Hãy nhìn những bé hạt dễ thương này đi!
2. Trái:
Trái của mình có dạng gỗ thuôn dài, hoặc hình trái lê, chiều dài khoảng 15 – 20 cm và rộng khoảng 5 cm. Trái cuả mình có lông bên ngoài, nứt chậm, và chứa từ 1 – 9 hạt bên trong.
Trái Gõ nước chúng mình thì không ăn được vì quả có vị rất chua, tiêu thụ quá nhiều còn có thể gây ngộ độc.
3. Thân của mình:
Mình là một loài cây thân gỗ, vỏ xám.
4. Lá của mình:
Lá của mình có cuống, sắp xếp theo hình xoắn ốc của nó. Mỗi cuống có 1– 3 cặp lá chét, mỏng như da mọc đối nhau. Mỗi chiếc lá chét như vậy có nhiều hình dáng như là hình bầu dục rộng, hình trứng hoặc hình giọt nước nữa đó.
5. Hoa của mình:
Hoa của mình có dạng chồi hoa dài tới 17 cm, các cánh hoa màu trắng hoặc trắng hường. Hoa của mình là hoa trung tính.
6. Các bạn có thể tìm thấy mình ở đâu?
Chúng mình thích ánh nắng, và luôn sống cùng với những họ hàng rừng ngập mặn của chúng mình. Đó chính là ở những khu rừng ngập mặn, chúng mình xuất hiện trên cạn phía sau những anh đước đôi, mắm biển, vẹt, dù…tạo thành một dãy dài hệ thực vật phong phú.
Tuy nhiên, bạn cũng có thể thấy mình xuất hiện như những cây xanh mọc hai bên đường hoặc ở những nơi đất có độ mặn.
III. Hãy xem sự hữu ích của chúng mình!
Các bạn ơi, mình là một bác sĩ đó nghen! Vì sao vậy? Trong dân gian, vỏ cây của mình được dùng làm thuốc y học cổ truyền, chữa các bệnh như bệnh thấp khớp, kiết lỵ, tiêu chảy và các vấn đề về tiết niệu.
Còn ở Fiji, mình được xem là cây linh thiêng, và dùng gỗ của cây để làm ra chiếc bát đựng thức uống yogona truyền thống.
Chúng mình còn rất lợi hại trong môi trường hệ sinh thái nữa nha. Rễ của mình ngoài là chiến binh góp phần bảo vệ diện tích đất liền dọc các tuyến đường thủy, giúp chống xói mòn và các tác hại của gió, bộ rễ này còn tích lũy ni-tơ giúp cải thiện chất lượng đất nữa đó.
Các bạn nhìn nè, toàn bộ thân cây là nơi làm tổ sinh sống của nhiều loài chim, cò, khỉ,.. và nơi đây cũng là nguồn thức ăn cho các loài ong bướm đến thụ phấn. Các bạn ấy và chúng mình như anh em một nhà, luôn san sẻ và giúp đỡ lẫn nhau.
Nhắc đến mình, không ai không biết chúng mình có giá trị kinh tế cao như thế nào! Hãy cùng nhau điểm qua nữa nào:
-
Thân gỗ của mình bền chắc và có độ chống nước tương đối, được dùng làm vật liệu trong nhiều dự án xây dựng. Ở Malaysia, Papua New Guinea và Quần đảo Solomon, người ta dùng gỗ cây để xây cầu, toa xe lửa, nhà cửa và đồ nội thất, cũng như làm đồ gia dụng như dụng cụ nhà bếp, gậy đi bộ, thậm chí tạo ra các tác phẩm điêu khắc trang trí. Trong nhiều nền văn hóa có truyền thống đi biển, cũng tận dụng loại gỗ này làm cột buồm, thân tàu, mái chèo, và cả ca nô.
-
Gỗ của mình còn là vật liệu cao cấp trong ngành lát sàn, đóng đồ nội thất và chế tạo nhạc cụ. Gỗ của mình có màu đỏ tự nhiên lác đác những đốm màu hoàng kim, rất được khách hàng Trung Quốc ưa chuộng. Chính vì vậy, nhu cầu xuất khẩu trong khu vực cũng do đó mà tăng lên.
IV. Tình hình hiện tại của chúng mình?
Đây là một câu chuyện quá khứ không vui, loài cây quý hiếm như chúng mình có nguy cơ tuyệt chủng cao và bị xếp loại vào nhóm “Sẽ nguy cấp” trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN)
Các bạn biết không, tại Trà Vinh, cách đây hai năm, chỉ còn chưa đến 100 đồng loại và hầu như chúng mình không tìm thấy một ai tại các tỉnh ven biển lân cận như Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Sóc Trăng và Bạc Liêu. Mình cảm thấy thật cô đơn!
Thật là may mắn khi mà người bạn thân của chúng mình, MangLub VN, đã cứu giúp chúng mình bằng cách tạo một vườn ươm vào năm 2021 dưới sự tài trợ của một người bạn thân khác là SK Innovation. Và rồi vào tháng 6 năm 2022, chúng mình một lần nữa đã được cứu khi mà GEMALINK, một cảng quốc tế tại Vũng Tàu, đã tài trợ trồng 02 héc – ta tại xã Long Vĩnh, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Vậy là, nhờ những người bạn này, gõ nước chúng mình lại trở thành một gia đình đông đảo như những chi họ khác.
Vậy là các bạn đã biết về mình rồi! Mình rất hãnh diện đã kể cho các bạn nghe về cuộc đời thú vị của gia đình mình. Và các bạn ơi, chúng mình rất cần các bạn bảo vệ mình nghen. Cám ơn các bạn nhiều lắm!
Written by MangLub VN team. Some details were taken from the link
Quyển Gõ nước này được viết nhằm tri ân công ty SK Innovation, nhà tài trợ làm vườn ươm gõ nước, và công ty GEMALINK, nhà tài trợ trồng 02ha gõ nước.
ĐỐI TÁC CỦA CHÚNG TÔI
